Elektrownia Szczytowo-Pompowa Żar zostanie zmodernizowana

Odnowione będą wszystkie cztery hydrozespoły, urządzenia i instalacje pomocnicze, główne systemy sterowania oraz zabezpieczenia automatyki i diagnostyki. Odtworzona  zostanie też wykładzina asfaltobetonowa zbiornika górnego wraz z przyległą infrastrukturą techniczną. Według wstępnych planów prace potrwają do połowy 2022 r. Planowana modernizacja pozwoli na obniżenie kosztów eksploatacji oraz osiągnięcie przez elektrownię projektowanej dyspozycyjności na poziomie 98 %.

Świadcząca usługi regulacyjne dla Polskich Sieci Energetycznych Elektrownia Szczytowo-Pompowa Żar należy do najważniejszych obiektów Grupy Kapitałowej PGE.  Zbudowana wewnątrz góry Żar jest nie tylko drugą co do wielkości elektrownią szczytowo-pompową w Polsce, ale jedyną elektrownią podziemną w kraju.

Działająca od 1979 r. elektrownia przepracowała do tej pory  ponad 300 tys. godzin (tj. po ponad 75 tys. godzin na każdy hydrozespół). Aby mogła nadal świadczyć usługi na najwyższym poziomie - określonym i wymaganym przez operatora Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (PSE) - potrzebuje stopniowego odtworzenia wszystkich układów technologicznych. Planowana modernizacja pozwoli na zmniejszenie wskaźnika awaryjności oraz osiągnięcie projektowanej pierwotnie dyspozycyjności na poziomie 98 %.

Inwestycja będzie miała charakter odtworzeniowy w szczególności w obszarze hydrozespołów z wykorzystaniem ich podstawowych, najbardziej kosztownych elementów takich jak: wirnik turbiny, wał, hydrogenerator. Usunięte mają być też wady konstrukcyjne tak, aby urządzenia wytwórcze  dostosować do aktualnych standardów prowadzenia bezpiecznej eksploatacji, przepisów przeciwpożarowych, bhp i ochrony środowiska.

Planowana modernizacja odtworzeniowa ma doprowadzić do obniżenia pracochłonności i częstotliwości czynności serwisowych, co wpłynie na obniżenie kosztów eksploatacji elektrowni. Pozwoli również na dostosowanie hydrozespołów do - najbardziej wpływającej na zużycie techniczne -długotrwałej pracy w reżimie pracy kompensatorowej oraz na świadczenie usługi black startu polegającej na odbudowanie zasilania systemu elektroenergetycznego po awarii.

Przeprowadzona modernizacja nie spowoduje wyłączenia elektrowni z normalnej eksploatacji. W czasie odstawienia jednego hydrozespołu – trwającego za każdym razem ok 10 miesięcy - inne hydrozespoły pracować będą normalnie. Podczas prac realizowanych na zbiorniku górnym, które planuje się wykonać w okresie około 4 miesięcy, praca elektrowni będzie możliwa w ograniczonym zakresie.

Przewiduje się, że po przeprowadzeniu  modernizacji Elektrownia Szczytowo Żar będzie mogła być eksploatowana z powodzeniem przez kolejnych 35 lat.

Elektrownia Szczytowo-Pompowa Żar to jeden z trzech obiektów hydroenergetycznych zbudowanych na rzece Soła. Pozostałe to elektrownie zbiornikowo-regulacyjne EW Porąbka i EW Tresna.

Choć zbudowano ją dopiero pod koniec lat 70-tych to myślano o niej już przed II Wojną Światową, a wśród najważniejszych zwolenników budowy był m.in. I prezydent RP Gabriel Narutowicz – inżynier hydrotechnik.

Jednym z największych wyzwań, które stały przed inżynierami było umieszczenie całej infrastruktury technicznej - w tym turbin – wewnątrz góry Żar. Dzięki pionierskiej pracy sztabu górników ze śląskich kopalń udało się wydrążyć olbrzymią komorę maszynowni  i całą sieć sztolni, w których osadzono potężne rury do przepływu wody.

Kolejnym krokiem było zbudowanie na wysokości 750 m n.p.m., sztucznego, betonowego zbiornika wodnego do którego tłoczona jest woda z Jeziora Międzybrodzkiego.

Zakończenie rozruchu i przekazanie elektrowni do eksploatacji nastąpiło 31 grudnia 1979 r. Od tego czasu odgrywa ona jedną z najważniejszych ról w polskim systemie elektroenergetycznym, jako ważne źródło mocy szczytowej i interwencyjnej.

Elektrownia Żar pracuje na potrzeby systemu elektroenergetycznego, w pracy szczytowej, regulacyjnej i interwencyjnej. Ma zainstalowane cztery hydrozespoły odwracalne o mocy znamionowej 125 MW i prędkości obrotowej 600 obr./min, składające się z pompo-turbiny o średnicy wirnika 2918 mm, generatora-silnika o mocy pozornej 150 MVA i napięciu znamionowym 13,8 kV oraz silnika rozruchowego o mocy 8 MW.

Górny zbiornik elektrowni został wykonany w obwałowaniach z materiału miejscowego i w całości uszczelniony od wewnątrz wielowarstwowym ekranem wodoszczelnym wykonanym z masy asfaltobetonowej. Woda ze zbiornika pobierana jest przez dwuwlotowe ujęcie typu brzegowego, które jest połączone z elektrownią  dwoma  sztolniami  długości 872 m i średnicy od 4,3m do 3,2 m. Pojemność energetyczna zbiornika wynosi 2,0 mln m3 wody, co pozwala na pracę generacyjną wszystkich 4 hydrozespołów przez 4 godziny.

Wszystkie podstawowe urządzenia elektrowni: hydrozespoły, transformatory, oraz nastawnia elektrowni umieszczone są w podziemnej komorze o długości 123 m, szerokości 27 m i wysokości 40 m.